خطرها و سودها: خورشيد و جو حيات را در زمين امكان پذير ساختهاند. زمين بر اثر حرارت خورشيد گرم ميشود و جو بخشي از اين گرما را در خود نگه ميدارد و مانع فرار گرماي مزبور به فضاي ميشود. ولي تمام انرژييي كه خورشيد توليد ميكند بيخطر نيستند. پرتو خطر ناكي به نام ماوراي بنفش از خورشيد ساطع ميشود كه ميتواند به حيات زيان آور باشد.
محافظت از زمين: جو همچون سپري نامرئي زمين را احاطه كرده است. جو از گازهاي مختلفي تشكيل شده است كه محافظ حيات در زمين است. جو اجازه ميدهد كه انرژيهاي مفيد از درون آن عبور كنند اما از مقدار انرژيهاي مضري كه به سطح زمين ميرسند ميكاهد. در ارتفاع ده تا سي كيلومتري زمين لايهاي از جو قرار گرفته است كه حاوي اوزن است. اين لايه مانع رسيدن بخشي از پرتو مضر ماوراي بنفش به زمين ميشود.
لايهي اوزن: اوزن نوعي اكسيژن است. بر اثر برخورد پرتو ماوراي بنفش خورشيد با اكسيژن موجود در جو زمين اوزن تشكيل ميشود. در جو لايهاي از اوزن وجود دارد اين لايه مانع عبور و رسيدن بخش اعضم پرتو ماوراي بنفش به زمين ميشود. ولي اوزن بر اثر آلودگي جو به سهولت ميتواند نابود شود و اين امر لايهي اوزن را به خطر مياتدازد.
اوزون خواران: گازهايي كه در يخچالها به كار ميروند موادي شيميايي به نام كلروفلوئور و كربن (CFC) هستند اين گازها در سطح زمين بي خطرند ولي در جوخطرناك ميشوند.هنگامي كه گازهاي سي اف سي به پوشكره ميرسند ممكن است درصد سال يا بيبشتر عمر كنندو سپس نابود شوند. اين گازها در پوشكره بر اثر تابش پرتوي ماوراي بنفش به مواد شيميايي ديگري تجزيه ميشوند. يكي از اين مواد شيميايي گاز كلر است كه لايهي اوزن را منهدم ميكند.
منابع سي اف سي: مواد سي اف سي در فريزرها و دستگاههاي تهويه مطبوع و برخي از اسپري و دستگاههاي آتش نشاني يافت ميشود. اسفنجهاي پلاستيكي كه در بستهبنديها و وسايل منزل به كار ميروند نيز ممكن است از مواد سي اف سي ساخته شوند. در كارخانههاي سازندهي ابزارهاي الكترونيكي براي تميز كردن تابلوي مدارهاي داخل تلوزيونها و كامپيوترها از مواد سي اف سي استفاده ميكنند. اين مواد به تدريج به داخل جو رانده ميشوند.
اثرات ناشي از مواد سي اف سي: اگر ما مانع نازكشدن بيش از حد لايهي اوزن نشويم ، مقدار زيادي از پرتو زيانبخش ماوراي بنفش به سطح زمين خواهد رسيد. در آن صورت دانههاي گياهي رشد نخواهد كرد ، رشد گلها متوقف خواهد شد ، و بسياري از گياهان خشك خواهند شد. بدون گياهان انسانها و حيوانات بدون غذا خواهند ماند. حتي صدمه مختصري به لايهي اوزن ميتواند به محصولات غذايي زيان برساند.
اوزن در سطح زمين: لايهي اوزن تا هنگامي كه در بالاي آسمان است زمين را از پرتوهاي بسيار مضر خورشيد محافظت ميكند. ولي در سطح زمين وجود اوزن نوعي آلودگي خطرناك بهشمار ميرود كه به حيات زيان ميرساند. در شهرهاي بزرگ بر اثر تركيب سوخت اتومبيلها با نور خورشيد اوزن توليد ميشود. اگر وزش باد وجود نداشته باشد كه اوزن را به طبقات بالاي جو ببرد، اوزن در مجاورت زمين انباشته خواهد شد و مه دود فتوشيميائي خطرناكي به وجود ميآورد كه سلامتي را به خطر مياندازد.
حفره اوزن: مدت سي سال است كه دانشمندان لايهي اوزن قطب جنوب را اندازهگيري ميكنند. آنان در دههي 1980متوجه شدند كه در هر سال هنگام بهار بخش وسيعي از لايهي اوزن بر فراز قطب جنوب بسيار نازك ميشود. تقريباً تمام اوزن اين منطقه بر اثر مواد سي اف سي منهدم ميشود.در دههي 1960 در لايهي اوزن حفرهاي وجود نداشت ، زيرا مواد سي اف سي بسيار كم مصرف ميشد. اكنون در بهار هر سال حفرهاي در لايه اوزن قطب جنوب ايجاد ميشود. اين امر ادامه خواهد يافت مگر آنكه ما مصرف سي اف سي را متوقف كنيم.
غني و فقير: در بسياري از كشورهاي توسعه يافته قوانين جديدي وضع شده است كه بر اساس آنها استعمال مواد سي اف سي ممنوع گرديده است. اتومبيلها ميبايست به صورت ويژهاي طراحي شوند كه خروج دودهاي مضري كه وارد هوا ميكنند كاهش يابد. ولي در بسياري از كشورهاي توسعه يافته تحريم مواد سي اف سي چندان آسان نيست. افشانها و يخچالها در شمار وسايل رفاهي جا دارندو مردم اين كشورها مايل نيستند دست از آنها بردارند.
|